مهارت حل مسئله وتصميم گيري

?          مهارت حل مساله و تصميم گيري

1. يادگيري مراحل اساسي حل مسئله
2. بدست آوردن راه حل براي مشكلات سخت و معماهاي زندگي
3. حل تعارض ها
4. يادگيري مراحل تصميم گيري
5. انجام تصميم گيري هاي سخت
6. تصميم گيري در مورد موضوعات مهم زندگي
7. شناخت عوامل موثر در تصميم گيري هاي شخصي

?          همه ما در زندگي فردي و اجتماعي خود مان با مسايل و مشكلات متعددي مواجه مي شويم. در واقع زندگي چيزي جز روند پياپي مواجه شدن با مسايل و مشكلات و تلاش براي حل و فصل آنها نيست. بنابراين وجود مشكل در زندگي طبيعي است و هر كسي در زندگي خود با مشكلاتي روبرو مي شود

?          وجود مشكلات كوچك و بزرگ در زندگي عادي است و ما خواه نا خواه با مشكلات متعددي در زندگي خود مواجه  مي شويم . بنابراين به جاي اينكه منفعلانه عمل كرده و آرزو كنيم كه اي كاش هيچ مشكلي در زندگي ما پيش نيايد بهتر است ياد بگيريم كه چطور مشكلات خود را حل كنيم .

?          برخورداري از توانايي لازم براي حل موفقيت آميز مسايل موجب      مي شود تا اعتماد به نفس نان بيشتر شده و احساس ارزشمندي بيشتري پيدا كنيد. ولي اگر فاقد مهارتهاي لازم براي حل مشكل باشيد يا از روش هاي نامناسب و معيوب براي حل مسايل خود استفاده نماييد، در سازگاري با محيط اطرافتان دچار مشكل شده و بهداشت رواني شما تهديد خواهد شد. كسب مهارت حل مساله شما را قادر مي سازد تا به طور سازنده با مشكلات زندگي برخورد كنيد.

?          حل مساله مهارتي است كه مي توان آن را آموخت و بكار بست . حل مساله مستلزم چند فعاليت است. ابتدا بايد مشكل را به دقت تعريف كنيد ، و سپس راه حل هاي متفاوت حل مشكل را مطرح كرده و مورد بررسي قرار دهيد و در نهايت مناسب ترين و موثرترين راه حل را انتخاب و اجرا كنيد.

?          تعريف مهارت حل مساله:

?          مساله تعامل بين شخص و محيط است در آن بين تقاضا و خواسته محيط و امكانات و پاسخ هاي دردسترس فرد ناهماهنگي و عدم تعادل ادراك مي شود و روش فوري براي كاهش اين عدم تعادل در دسترس نيست.

?          مهارت حل مساله رويكردي منظم و متوالي است كه به فرد كمك    مي كند تا به طور موثري مسائل زندگي خود را حل كند.

?          يك فرايند شناختي ? رفتاري ?عاطفي كه در آن فرد يا گروه تلاش مي كند راه حل يا شيوه مقابله موثري براي يك مساله خاص شناسايي يا كشف نمايد.                                  Nezu & D?Zurilla, 2001

?          مفاهيم كليدي در حل مساله

?          حل مساله منعكس كننده يك رويكرد مثبت نسبت به زندگي است . و نقطه مقابل درماندگي محسوب مي شود.

?          حل مساله يك فرايند است نه نتيجه

?          حل مسئله يك فرايند تجويزي است كه در موارد گسترده كاربرد دارد.

?          فرايند حل مساله

?          فرايند مقابله

?          منظور از مقابله ،كوششهاوتلاشهايي است كه فرد انجام ميدهدتا استرس را ازميان بردارد،برطرف كند ،يا به حداقل رساند ويا تحمل كند.

?          منظور از مقابله كردن تلاش هايي است كه براي اداره كردن و مديريت موقعيتهايي كه به نظر خطرناك و تنش زا مي رسند ، به عمل مي آيد

?          سه ويژگي مهم فرايند مقابله :

1.      مستلزم تلاش و برنامه ريزي است

2.      نتيجه نهايي واكنش هاي مقابله اي هميشه مثبت نيست

3.      فرايندي است كه در طول زمان رخ مي دهد

مدل مقابله

?          كوشش هاي مقابله اي گاه به صورت انجام دادن كار،فعاليت واقدام خاصي است و گاه به صورت انجام دادن فعاليت هاي ذهني و درون رواني است .

?          به اين ترتيب مي توان گفت كه دو نوع مقابله وجود دارد : مقابله هاي مسئله مدار و مقابله هاي هيجان مدار.

?          در اكثر موارد ضروري وسالم است كه هر دو نوع مقابله باهم مورداستفاده قرار گيرند.

?          مقابله هاي مسئله مدار-در مقابله هاي مسئله مدار فرد سعي ميكند كاري انجام دهد تاا استرس را از ميان بردارد،كاهش دهد يا آن را تحمل كند.

?          نمونه هايي ازمقابله مسئله مدارعبارتند از:

?        اقدام به عمل نمودن،

?        فعاليت خاصي انجام دادن ،

?        راهنمايي گرفتن ،

?        مشورت كردن ،

?        برنامه ريزي كردن ،

?        جمع آوري اطلاعات

?        مطالعه كردن ،

?        استفاده از روش حل مسئله

?        فكر كردن و....

?          مقابله هاي هيجان مدار-

?          در مقابله هاي هيجان مدار فرد كارخاصي انجام نمي دهد بلكه فقط سعي مي كند خود را آرام سازد و ناراحتي خود را كاهش دهد.زيرا،هنگامي كه انسان با استرس رو به رو مي شود تعادل و آرامش خود را از دست مي دهدو هنگامي كه فرد آرامش وتعادل رواني نداشته باشدنمي تواند به خوبي ازعهده برخورد صحيح برآيد. اين نوع مقابله به كمك فرد مي آيد تا بتواند ابتدا آرامش و تعادل رواني خود را بازيابدو سپس به مقابله هاي مسئله مدار بپردازد.

?          نمونه هايي از مقابله هاي هيجان مدار عبارتند از:

?          دعا و نيايش ،

?          تخليه و ابراز احساسات مانند گريه كردن، بي قراري كردن ،ابراز خشم (به طور سالم)،

?          گفتگوي دروني مانند دل داري دادن به خود ،

?          مثبت انديشي،دادن معني مثبت به آنچه رخ داده ،

?          توكل ،

?          صبر،

?          درد دل كردن با دوستان و آشنايان و....

?          مقابله هاي هيجان مدار در بسياري از مواردبسيار سالم وكمك كننده اند.اين مقابله ها كمك ميكنند تا فردآرامش خود را بازيابد وهنگامي كه فرد آرامش داشته باشد بهترميتواند فكركند،برنامه ريزي كند، از مهارت حل مسئله استفاده كند. در غير اين صورت ممكن است فرد به علت نداشتن آرامش وتعادل رواني مناسب از مقابله هاي ناسالم و خطرناك استفاده كند يا راه حلهاي عجولانه و تكانشي براي بيرون آمدن از موقعيت استرس زا استفاده كند.    در اين صورت نه تنها مشكل اصلي حل نشده بلكه مشكلات ديگري نيز به دنبال خواهد داشت كه گاهي اين مشكلات ثانوي بسيار مخرب ترو زيانبار تر از مشكل اوليه است

?          مقابله هاي سالم و ناسالم

?          هركدام از مقابله هاي مسئله مدار و هيجان مدار مي توانند سالم يا ناسالم باشند.نمونه اي از مقابله هاي مسئله مدار ناسالم عبارتند از :

?        دزدي كردن،

?        فرار از منزل،

?        به زورمتوسل شدن،

?        استفاده اززور و تهديد،

?        استفاده از پرخاش و خشونت،

?        بزهكاري،

?        استفاده از نيرنگ وحيله براي رسيدن به هدف ،

?        خودكشي.

?          نمونه اي از مقابله هاي هيجان مدار ناسالم عبارتنداز:

?          اعتياد و پناه بردن به مواد مخدر،

?          بدگويي،

?          خشونت و پرخاشگري به ديگران،

?          انجام دادن رفتارهاي تكانشي (رفتارهايي كه بدون فكر و به صورت ناگهاني انجام ميشودو معمولا همراه با پشيماني است )،

?          درمانده و نااميد شدن ،

?          دست از كوشش وتلاش برداشتن ،

?          به خواب وخيال و رويا فرورفتن ،

?          پناه بردن به خرافات و فال وفالگيري و مواردي از اين قبيل.

?          ويژگي هاي مقابله كننده هاي موفق

?          انعطاف پذيري

?          دور انديشي

?          منطقي بودن

?          مقياس مقابله

?          گام هاي حل مساله

حل مساله داراي 6 گام اساسي است :

1-اتخاذ نگرش حل مساله

?          قدم اول در حل موفقيت آميز مشكل اين است كه اين ادراك را در خودتان پرورش دهيد كه " تو مي تواني مشكلت را حل كني".

?          معمولا وقتي مشكلي براي ما پيش مي آيد مخصوصا اگر آن مشكل مهم باشد ،‌دچار نگراني و دستپاچگي مي شويم . در چنين حالتي    نمي توانيم خوب فكر كنيم و بنابر اين نمي توانيم راه حل خوبي براي مشكل خود پيدا كنيم .

?          پس اولين كاري كه بايد انجام دهيم اين است كه آرامش خود را حفظ كنيم .به ياد داشته باشيد همه ما يك نداي دروني داريم كه مرتب با ما حرف مي زند .

?          به آن "گفتگوي دروني "مي گويند. به عنوان مثال زماني كه در يك درسي نمره بد مي گيريد و يا در يك مسابقه مهم شكست مي خوريد ، به خودتان چه مي گوييد ؟

?          اين نداي دروني در برخي افراد مثل يك دوست مهربان است كه سعي مي كند به ما دلداري دهد و مي گويد: " نگران نباش مشكل براي هر كسي پيش مي آيد ، من مي توانم آن را حل كنم،‌ همه چيز درست خواهد شد و....?

?          ولي در عده اي ديگر اين نداي دروني بيشتر منفي و سرزنش كننده است و وقتي مشكلي پيش مي آيد مي گويد :" من آدم بي عرضه ، تنبل و بد شانسي هستم، هميشه مشكلات براي من پيش مي آيد ، ‌من نمي توانم آن را حل كنم ، هر چه بلاست بر سر من نازل مي شود و..." .

?          جهت گيري مساله گشايي

?          اتخاذ يك شيوه مقابله اي مبتني بر حل مساله

?          استفاده و كنترل هيجان در فرايند حل مساله

?          بحث گروهي

?          بررسي موانع نگرشي(شناختي ) حل مساله و راه هاي رفع اين موانع

?          چه نوع رويكردهايي به حل مساله كمك مي كند ؟

?          چند نمونه از افكار اتوماتيك منفي را در هنگام مواجه شدن با مسايل به ذهنتان خطور مي كنند ، بيان و آلترناتيوهاي مثبت را در مقابل آن ها ثبت نماييد

?          موانع شناختي حل مساله موثر

?          تفسير وجود مشكل به عنوان نشانه ضعف دروني ، بي كفايتي و بي استعدادي خود

?          سرزنش خود

?          اجتناب از مشكلات به جاي حل آن

?          رفتار تكانشي

?          ما اميدي و درماندگي

?          ناتواني در پيش بيني رفتارها و پيامدهاي آن

?          نتيجه گيري :

?          بنابراين وقتي با مشكلي مواجه مي شويد اولين قدم اتخاذ يك نگرش حل مساله و شناسايي خود گويي هاي منفي و مبارزه با آنها از طريق گفتگوي دروني مثبت است. مثلا   مي توانيد به خودتان بگوييد كه :  "بخشي از زندگي مواجه شدن با مشكلات است وقتي با مشكلي مواجه مي شوم بايد آرام و خونسرد باشم و براي انتخاب بهترين راه حل ممكن بر مهارت هاي حل مسئله خود تكيه كنم?يا ? خود سرزنشي كمكي به حل مساله نمي كند بايد ببينم براي حل مشكل پيش آمده چه كار مي توانم بكنم?

?          2-تعريف دقيق مشكل

?          براي حل يك مشكل اول بايد بدانيم كه مشكل ما چيست. زيرا تا وقتي كه ندانيم مشكل ما دقيقا چيست ، نمي توانيم آن را حل كنيم . پس مرحله دوم حل مسئله تعريف مشخص و واضح مشكل است . براي تعريف مشكل چهار سوال زير را در نظر داشته باشيد:

?          الف) مشكل چيست؟

?          ب) مشكل از چه زماني ايجاد شده است ؟

?          ج)مشكل در چه موقعيت مكاني و در كجا بوجود آمده است؟

?          د)چه كساني در ايجاد مشكل يا گسترش آن دخالت دارند؟

?          پس از بررسي سوالهاي راهنماي فوق بايد مشكل خود را به طور روشن و مشخص تعريف كنيد:

1. مشكلات پيچيده را به قسمت هاي ساده تر تقسيم كنيد
2. مسايل را الويت بندي كنيد
3. مشكلات كلي را به مسايل جزيي تر تجزيه كنيد

1. مسايل مبهم را روشن نماييد.

?          فرمول بندي مساله

?          فرمول بندي متمركز بر مساله

?          فرمول بندي متمركز بر هيجان

?          3-تهيه فهرستي از راه حل هاي مختلف

?          پس از آنكه مشكل را به طور دقيق و روشن تعريف كرديد وارد مرحله سوم حل مساله مي شويد . در اين مرحله بايد خوب فكر كنيد و تمامي راه حل هايي ممكن را براي حل مشكل مورد نظر فهرست كنيد.

?          براي حل يك مشكل راه حل هاي مختلفي وجود دارد. و هر چقدر بتوانيد راه حل هاي بيشتري را پيدا كنيد در حل مشكلات موفق تر خواهيد بود .

?          اگر راه حل هاي بيشتري براي حل مشكل خود پيدا كنيم آن وقت مي توانيم از بين آنها بهترين راه حل را انتخاب كنيم و اگر يك راه حل موثر نبود از راه حل ديگري استفاده كنيم .

?          يك روش خوب براي پيدا كردن  راه حل هاي مختلف براي حل يك مشكل استفاده از تكنيك "بارش فكر" است .

?          براي استفاده از اين روش بايد ذهن خودتان را سيال سازيد و تمامي    راه حل هايي را كه به ذهنتان مي رسد چه خوب و چه بد ، چه سخت و چه آسان يادداشت كنيد.

?          بنابراين در اين مرحله هيچ نوع قضاوتي در مورد مناسب بودن با نبودن راه حل ها انجام نمي دهيم.

?          براي اينكه به راه حل هاي بيشتري دست پيدا كنيد مي توانيد از افراد ديگر مانند پدر و مادر ،‌معلمان ، مشاوران و دوستان خود كه قابل اعتماد هستند بخواهيد كه راه حل هاي پيشنهادي خود را به شما ارايه دهند .

?          براي اينكه بتوانيد راه حل هاي مطرح شده را مورد ارزيابي قرار دهيد بهتر است آنها را روي يك برگ كاغذ يادداشت نماييد

?          مزاياي بارش فكر :

?          هنگامي كه فرد ذهن خود را راحت و باز مي گذارد ممكن است راه حل هاي مناسبي به دست آورد كه در حالت معمول ممكن است اصلا به آنها نزديك نشود.

?          هدف مرحله سوم حل مساله فقط رسيدن به راه حل هاي زيادتر است و كميت راه حل ها مهم است نه كيفيت آنها.

?          اصول كلي ايجاد راه حل هاي جانشين

?          اولين راه حل

?          اصل كميت

?          اصل عدم قضاوت

?          اصل تنوع

?          4-ارزيابي راه حل هاي مطرح شده و انتخاب بهترين راه حل

?          در اين مرحله لازم است راه هاي فهرست شده  در مرحله قبل را مورد ارزيابي قرار داده و بهترين راه حل را انتخاب كنيد.

?          بهترين را ه حل كدام است ؟

?          از كجا مي فهميم كدام راه حل از همه بهتر است ؟

?          براي انتخاب بهترين راه حل بايد راه حل هاي مختلف را با هم مقايسه كنيد تا بفهميد كه كدام يك از همه بهتر است.

?          براي اين كار بايد از خود سوال كنيد اگر از اين راه حل استفاده كنم چه اتفاقي خواهد افتاد و پيامد يا نتيجه آن چه خواهد بود؟

?           

?          به ياد داشته باشيد هر كاري كه انجام مي دهيم يك نتيجه و پيامد دارد . بنابراين اگر ياد بگيريم كه قبل از انجام هر كاري پيامد و نتيجه آن كار را پيش بيني كنيم آن وقت كمتر اشتباه مي كنيم و مشكلات كمتري براي خود و ديگران بوجود مي آوريم . در اين مرحله از حل مشكل قبل از استفاده از يك راه حل نتيجه و پيامد هر راه حل را پيش بيني مي كنيم و سپس با مقايسه پيامدها و نتايج راه حل هاي مختلف بهترين راه حل را انتخاب مي كنيم

?          براي پيش بيني پيامدهاي يك راه حل مي توانيد از روش                    " اگر ....آن وقت ...." استفاده كنيد .به اين ترتيب كه در مورد هر كدام از راه حل هاي فهرست شده در مرحله قبل فكر كنيد و از خود بپرسيد اگر از اين راه حل استفاده كنم ،‌آن وقت اين اتفاق خواهد افتاد .توجه داشته باشيد كه يك راه حل فقط يك پيامد ندارد لذا بايد خوب فكر كنيد و تمامي پيامدهاي يك راه حل را با استفاده از روش "اگر ...آن وقت ...." پيش بيني كنيد. به اين روش                               " تحليل هزينه ? فايده " هم گفته مي شود

?          به اين ترتيب كه شما بايد هزينه ها و مضّرات هر كدام از راه حل هاي مطرح شده و فوايد احتمالي آنها براي خود و ديگران را مورد بررسي قرار دهيد و راه حلي را كه كمترين هزينه و بيشترين فايده را دارد ، انتخاب كنيد .

?          علاوه بر ارزيابي پيامدهاي كوتاه مدت و بلندمدت راه حل هاي مختلف بايد به هماهنگي اين راه حل ها با ارزشهاي فردي و خانوادگي خودتان نيز توجه داشته باشيد.

?          برخي ره حل ها ممكن است پيامدهاي مثبتي داشته باشند ولي چون با اعتقادات و ارزش هاي ما متناسب نيستند ، انتخاب نمي شوند.

?          همچنين در انتخاب راه حل ها بايد به امكان عملي بودن آنها نيز توجه نماييد و راه حل هايي را انتخاب كنيد كه   مي توان آن را به عمل درآورد.

?          غربال گري كلي و كنار گذاشتن راه حل هاي ضعيف

?          ملاك هاي مورد نظر :

?          حل و فصل مساله

?          سلامت و رفاه هيجاني

?          زمان و تلاش مورد نياز

?          نسبت هزينه ? فايده

?          5-اجراي راه حل انتخاب شده

?          پس از انتخاب بهترين راه حل از بين راه حل هاي ممكن بايد آن را به اجرا بگذاريد و در عمل نتيجه آن را مورد ارزيابي قرار دهيد .

?          براي اجراي درست راه حل انتخابي به طور دقيق مشخص كنيد كه اجراي نقشه شما مستلزم چه چيزهايي است ، چه كاري ، كجا‌، چه موقع و توسط چه كسي بايد انجام شود و چه موادي لازم است.

?          اگر اين مسايل رعايت نشود اجراي برنامه با مشكل مواجه مي شود

?          6-ارزشيابي

?          پس از اجراي راه حل انتخاب شده بايد ارزيابي شود كه آيا راه حل مورد نظر موثر و رضايت بخش بوده يا خير .

?          اگر راه انتخاب شده در رفع مشكل موفقيت آميز بود چه بهتر و فرايند حل مسئله پايان مي يابد در غير اين صورت بايد مراحل حل مساله را مرور كنيد و ببيند در كجا اشكال وجود داشته كه به حل مشكل منجر نشد.

?        آيا مشكل را به درستي مشخص كرديد؟

?        آيا تمام راه حل هاي ممكن را در نظر گرفتيد ؟آيا راه حل انتخابي شما واقعا بهترين راه حل بود ؟

?        آيا راه حل انتخاب شده را درست اجرا كرديد؟

?        پس از بررسي سوالات فوق فرايند حل مساله را از سر بگيرد.

?          در صورت موفقيت آميز بودن فرايند حل مساله بايد خودتان را مورد تقويت قرار دهيد. فرايند حل مسئله زماني پايان مي يابد كه ديگر موقعيت براي فرد مسئله ساز نباشد.

?          اجراي راه حل

?          خود بازنگري

?          خود ارزيابي

?          خود تقويتي

?          تمرين عملي

?          براي تمرين گام هاي حل مساله مشكلي را كه اخيرا در زندگي برايتان پيش آمده بود در نظر بگيريد و سعي كنيد تمام هاي گام هاي فوق را طي نماييد.

?          تعريف مشكل:

?          ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

?          ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

?          راه حل هاي مختلف :

?          1---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

?          2---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

?          3---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

?          معايب و مزاياي راه حل ها:

?          راه حل1:

?          معايب

?          مزايا

?          راه حل2:

?          معايب

?          مزايا

?          راه حل3:

?          معايب

?          مزايا

?          انتخاب بهترين راه حل :-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

?          ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

?          مهارت تصميم گيري

?          تصميم گيري خوب هميشه آسان نيست و در بسياري از مواقع ما ترجيح مي دهيم در مورد برخي مسايل خاص تصميم گيري نكنيم. همه تصميم هايي كه مي گيريم پيامدها خوب يا بد دارند. بنابراين در مورد تصميم گيري در خصوص مسايلي كه مطمئن نيستيم و ممكن است پيامدهاي بدي داشته باشند ، دودل هستيم. تصميم گيري مستلزم مسئوليت پذيري است و خيلي از مردم براي فرار از اين مساله از تصميم گيري خود داري مي كنند. اما اگر ما با فرايند تصميم گيري درست و عواملي كه بر تصميم گيري ما تاثير مي گذارند ، آشنا شويم ، اين كار چندان هم دشوار نخواهد بود

?          مهارتهاي لازم براي تصميم گيري موثر :

?          براي تصميم گيري موثر مهارتهاي زير ضروري مي باشند:

?        مهارتهاي تفكر خلاق و انتقادي

?        مهارتهاي حل مساله

?        مهارتهاي جمع آوري اطلاعات

?        مهارتهاي ارزيابي پيامدها

?        مهارتهاي ارزشيابي اطلاعات

?        مهارتهاي تجزيه و تحليل براي بررسي خطرات احتمالي

?          تصميم گيري مستلزم سه عامل اساسي است:

?          مشكل يا موقعيتي كه درباره آن لازم است تصميم گيري شود

?          شخصي كه تصميم مي گيرد

?          عوامل فرعي كه بر تصميم گيري تاثير مي گذارند.

?          مساله يا موقعيت شامل عناصر مختلفي است كه از موقعيتي به موقعيت ديگر فرق مي كنند . اين عناصر عبارتند از

?          ميزان دشواري مساله: از ساده تا پيچيده

?          ميزان مشخص بودن مساله : از مشخص تا نامشخص

?           

?          ميزان قطعيت در مورد پيامدهاي مساله : از اطمينان تا عدم اطمينان

?          فعاليت عملي

?          بحث گروهي و بارش فكري در مورد عوامل شخصي موثر در تصميم گيري

?          بحث گروهي در مورد عوامل موثر در تصميم گيري

?          عوامل شخصي موثر در تصميم گيري :

?          عوامل فردي زيادي وجود دارند كه بر تصميم گيري هاي ما تاثير مي گذارند مهمترين اين عوامل عبارتند از :

?        اعتماد به نفس

?        استقلال فكر

?        آمادگي براي پذيرش مسئوليت تصميم هاي اتخاذ شده

?        عدم ترس از خطر كردن

?        درك درست موقعيت و مشكل

?        ارزشها و باورها

?        دانش و اطلاعات درباره مشكل يا موقعيت

?        شيوه تصميم گيري

?        آمادگي براي مشورت با ديگران

?        انعطاف پذيري

?          سه عامل مهمي كه در تصميم گيري بايد به آنها توجه كنيم عبارتند از :

?          آگاهي و اطلاعات : داشتن آگاهي يكي از موارد مهم تصميم گيري است. براي اينكه تصميم هاي موثري بگيريد بايد در مورد مساله يا موقعيتي كه مي خواهيد راجع به آن تصميم بگيريد ، اطلاعات كافي داشته باشيد. براي مثال براي تصميم گيري در مورد رشته تحصيلي بايد اطلاعات لازم در باره رشته هاي تحصيلي داشته باشيد.

?          فشار هاي اجتماعي : ديدگاه ها و ارزشهاي اطرافيان ، خانواده ، دوستان و وسايل ارتباط جمعي بر افكار و تصميم هاي ما تاثير مي گذارند به عنوان مثال دانش آموزي تحت تاثير پدر و مادر خود رشته خاصي را انتخاب مي كند .

?          موقعيت ها : انسانها ممكن است در يك موقعيت يك تصميم بگيرند و در موقعيت ديگر تصميمي متفاوت با تصميم قبلي بگيرند. به عنوان نوجواني كه اصلا تمايلي به مصرف سيگار ندارد در يك موقعيت گروهي كه در آن همسالان او اقدام به مصرف سيگار مي كنند و اجتناب او از مصرف سيگار را مسخره كرده و به حساب ضعف او مي گذارند ، ممكن است از سر لجبازي و اثبات ترسو نبودن خود اقدام به مصرف سيگار بكند.

?          فعاليت عملي :

?          بحث گروهي و بارش فكر در مورد روش هاي معمول تصميم گيري

?          روش هاي معمول در تصميم گيري

?          تصميم گيري احساسي: در اين نوع تصميم گيري فرد بر اساس احساسات خود نسبت به يك موقعيت يا مساله و نيز بر اساس پيش داوري هاي خود تصميم گيري مي كند.

?          تصميم گيري آني : فرد در يك لحظه و بدون تفكر زياد تصميم مي گيرد . اين افراد در مورد پيامدهاي تصميم هاي خود زياد فكر نمي كنند.

?          واگذاري تصميم گيري به ديگران : اين قبيل افراد هميشه به كسي نياز دارند تا براي آنان تصميم بگيرد. برخي از اين افراد به دليل فرار از مسئوليت پذيري و ترس از شكست مسئوليت تصميم هاي خود را به ديگران واگذار مي كنند. به عبارت ديگر به ديگران اجازه مي دهند در مورد آنان تصميم بگيرند.

?          پشت گوش انداختن : اين افراد تصميم گيري را مرتب به تعويق مي اندازند تا زماني كه مجبور شوند تصميم گيري نمايند

?          تصميم گيري منطقي : اين نوع تصميم گيري براساس تجزيه و تحليل موقعيت (مشكل ) بررسي مزايا و معايب راه هاي مختلف ، ارزيابي نقاط قوت و ضعف انتخاب هاي مختلف انجام مي شود. تصميم گيري پس از ارزيابي و بررسي تمام راه حل هاي ممكن بهترين روش تصميم گيري است

?          تمرين عملي

?          مزايا و معايب روش هاي مختلف تصميم گيري را مورد بررسي قرار دهيد .

?          مراحل تصميم گيري منطقي

?          مرحله بازشناسي : اين مرحله شامل درك و بازشناسي نياز به تصميم گيري در يك موقعيت خاص است . معمولا يك موقعيت يا مشكل ما را وادار مي نمايد كه نياز به تصميم گيري را درك كنيم . گاهي اوقات ما موقعيت را نديده مي گيريم و در نتيجه ضرورت تصميم گيري را احساس نمي كنيم . بنابراين اولين مرحله تصميم گيري شناخت موقعيت يا مساله خاصي است كه مي خواهيم در باره آن تصميم بگيريم.

?          مرحله جمع آوري اطلاعات : اين مرحله بسيار مهم است زيرا ما بايد تمامي اطلاعات مربوط را در مورد موقعيت يا مشكل مورد نظر گردآوري كنيم

?          مرحله ارزيابي : در اين مرحله مزايا و معايب انتخاب هاي مختلف و كل موقعيت را مورد ارزيابي قرار مي دهيم .

?          مرحله انتخاب: در اين مرحله از بين راه هاي مختلف يكي را انتخاب مي كنيم .

?          مرحله اجرا : در اين مرحله راه حل انتخاب شده را اجرا مي كنيم

?          به طور كلي تصميم گيري را مي توان فرايندي چهار مرحله اي در نظر گرفت

?           

?          مرحله اول : مساله يا موقعيتي را كه مي خواهيد درباره آن تصميم بگيريد مشخص كنيد.

?          مرحله دوم : همه راه حل هاي مساله يا موقعيت را در نظر بگيريد.

?          مرحله سوم : مزايا و معايب هركدام از راه حل ها را مورد بررسي قرار دهيد.

?          مرحله چهارم : تصميم خود را بگيريد. هر راه حلي را كه از مزاياي بيشتر برخوردار بوده و معايب آن حداقل است و در آن شرايط زماني و مكاني بهترين راه حل مي باشد ، انتخاب كنيد

?          مراحل تصميم گيري

مشكل                         راه حل ها                                                     پيامدها              احساسات

?                                                                                                                                              3-

?          نمونه هايي از تصميم گيري هاي خود را در زندگي مطرح كنيد به سوالات زير پاسخ دهيد:

1. آيا تا به حال تصميم اشتباهي گرفته ايد؟
2. آيا مدل تصميم گيري مطرح شده مي تواند به شما كمك كند؟
3. چگونه ؟ دركدام مرحله ؟
4. چگونه مي فهميد كه تمام اطلاعات ضروري براي يك تصميم گيري را در اختيار داريد؟
5. از چه كسي مي توانيد كمك بگيريد؟